ਵਿਅੰਜਨ ਅਜਿਹੀ ਭਾਸ਼ਾਈ ਧੁਨੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਉਚਾਰਨ ਸਮੇਂ ਫੇਫੜਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦੀ ਹਵਾ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਪੋਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਜਗ੍ਹਾ ਉੱਤੇ ਪੂਰਨ ਜਾਂ ਅਪੂਰਨ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰੋਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ /ਪ/ ਧੁਨੀ ਦੇ ਉਚਾਰਨ ਲਈ ਹਵਾ ਨੂੰ ਬੁੱਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰੋਕ ਕੇ ਛੱਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਦਸ ਸਵਰਾ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਵਾਕੀ ਬਚੀਆ ਧੁੰਨੀਆ ਵਿਅੰਜਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ

In articulatory phonetics, a consonant is a speech sound that is articulated with complete or partial closure of the vocal tract, except for the h, which is pronounced without any stricture in the vocal tract. Examples are and [b], pronounced with the lips; and [d], pronounced with the front of the tongue; and [g], pronounced with the back of the tongue;, pronounced throughout the vocal tract;, [v], and, pronounced by forcing air through a narrow channel (fricatives); and and, which have air flowing through the nose (nasals). Most consonants are pulmonic, using air pressure from the lungs to generate a sound. Very few natural languages are non-pulmonic, making use of ejectives, implosives, and clicks. Contrasting with consonants are vowels.